“Na anderhalf jaar: enige commissie die onbekwame zorgverleners mag schorsen, kan eindelijk echt aan de slag”. Zo kondigde een artikel op vrtnws deze week de definitieve installatie van de federale Commissie voor toezicht op de praktijkvoering in de gezondheidszorg – kortweg de Toezichtscommissie – aan. Deze commissie vervangt de vroegere Provinciaal Geneeskundige Commissies, die in juli vorig jaar ophielden te bestaan.
Hoewel de Toezichtscommissie het enige orgaan is dat op heden de bevoegdheid heeft om het visum van alle gezondheidszorgbeoefenaars te schorsen of in te trekken ingeval van ongeschiktheid, mag zij -zoals de titel van dit artikel verkeerdelijk doet vermoeden- niet worden teruggebracht tot een schorsingsorgaan. Naast de schorsing, intrekking, of het koppelen van voorwaarden aan het visum, wordt met de commissie immers ook een nieuwe vorm van toezicht in het leven geroepen. Art. 56 van de Kwaliteitswet vermeldt tevens de mogelijkheid om een verbeterplan op te leggen aan die beroepsbeoefenaars die tekortschieten aan de vereisten inzake kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg, of – na een nog te nemen Besluit – inzake de rechten van de patiënt. Dit verbeterplan biedt de betrokken gezondheidszorgbeoefenaar de mogelijkheid actie te ondernemen en diens gedrag zelf bij te sturen. Doordat de Kwaliteitswet verder geen formele of inhoudelijke vereisten oplegt aan het verbeterplan, kan dit erg ruim worden begrepen. Het kan in principe gaan van het aangaan van een gesprek met de benadeelde patiënt, tot het effectief aantonen van een gedragswijziging door bijvoorbeeld het volgen van bijscholingen.
Voor het eerst wordt hierdoor binnen één controleorgaan een toezichtscontinuüm gecreëerd voor alle gezondheidszorgberoepen, met aan het ene uiterste de mogelijkheid voor de zorgverlener om zelf aan te tonen zijn gedrag te zullen verbeteren, over de koppeling van concrete verbeterpunten aan het visum, tot het eenzijdig intrekken van het visum aan het andere uiterste van het continuüm. De Toezichtscommissie moet in elke individuele casus de afweging maken welk soort maatregel binnen dit continuüm het best geplaatst is, en in welke mate al dan niet ruimte is voor de eigen invulling van die maatregel door de betrokken zorgverlener. Dat de bevoegdheid zich uitstrekt over alle zorgberoepen, maakt de commissie de klachtinstantie met de breedste materiële en personele bevoegdheid tot nog toe in de Belgische gezondheidszorg.
Deze groeiende focus op een breder spectrum aan maatregelen na een tekortkoming doet zich niet enkel voor op niveau van de individuele zorgverlener. Ook op niveau van zorginstellingen is deze evolutie merkbaar. Zo introduceerde Zorgnet-Icuro vorige maand een nieuw model voor toezicht en handhaving, dat meer gestuurd wordt vanuit cocreatie, dialoog en vertrouwen, eerder dan vanuit een eenzijdige controle op zorginstellingen. Ook in andere landen, zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk, is een gelijkaardige tendens merkbaar.
De installatie van de Toezichtscommissie komt hierdoor enerzijds op het uitgelezen moment, waarbij de traditionele visie op bestraffing en controle van onbekwame zorgverleners en -instellingen wordt verlaten en plaats maakt voor een groeiende focus op constructiviteit en stimulatie binnen een toezichtscontinuüm. Anderzijds wacht de commissie hierdoor een aartsmoeilijke taak. Het toezichtsbeleid binnen de gezondheidszorg is zowel in binnen- als buitenland volop in beweging, waardoor het op dit moment nog duidelijke kaders en richtlijnen mist die deze nieuwe visie in de praktijk brengen. Dit terwijl nu reeds van de commissie wordt verwacht om deze grote principes toe te passen op elke individuele casus, die bovendien op elke subdiscipline in de gezondheidszorg betrekking kan hebben. Met een achterstand van reeds 470 dossiers nog voor zij goed en wel van start is gegaan, kunnen we alleen maar hopen dat de Toezichtscommissie erin slaagt een vliegende start te nemen.
12/01/2024